U Rwanda ntirwemeranya na Amerika ku miterere y’ikibazo cy’umutekano muke mu burasirazuba bwa DR Congo

U Rwanda ruvuga ko kuba Amerika itagaragaza ikibazo muzi ku mutekano muke mu karere k’ibiyaga bigari, cyane cyane muri Repubulika Iharanira Demokarasi ya Kongo (DRC), ikita ku birego bishinjwa abandi bitazatanga igisubizo.

Nyuma y’ikiganiro Perezida Paul Kagame yagiranye n’umunyamabanga wa Leta zunze ubumwe z’Amerika, Anthony J. Blinken, Minisitiri w’ububanyi n’amahanga w’u Rwanda, Dr. Vincent Biruta yavuze ko Amerika ntacyo icyemura ku birego birego u Rwanda rushinjwa byo gushyigikira M23 ndetse ikaba itanashaka kugaragaza impamvu muzi yagejeje akarere ku bibazo by’umutekano muke mu myaka hafi mirongo itatu ishize.

Yakomeje ati “Igisubizo kirambye gisaba ko inshingano zibazwa uwo zikwiye kubazwa. Imikorere mibi ya guverinoma ya DRC n’inzego zayo, ndetse n’inkunga ya FDLR.”

Ikibazo cya mbere yagaragaje ni imikorere mibi ya Guverinoma ya Congo n’inzego zayo, n’inkunga bakomeje guha umutwe wa FDLR.

Muri ibyo bibazo kandi, Dr Biruta yanakomoje ku “kwivanga kw’amahanga n’igitutu muri gahunda z’akarere n’iz’umugabane wa Afurika, bituma RDC itabazwa uruhare rwayo mu byo igomba kubahiriza binyuze muri gahunda z’ibiganiro bikomeje. M23 ntigomba kugereranywa nu Rwanda. Ntabwo ari ikibazo cy’u Rwanda rugomba gukemura.”

Minisitiri Biruta yongeye gushimangira ko ibibazo bibangamiye umutekano w’u Rwanda, mu gihe abandi baba bumva bitabareba ruzakomeza kubyikemurira.

Nyuma y’ubutumwa Blinken yashyize kuri Twitter, Abanyarwanda batandukanye bakoresha uru rubuga nkoranyambaga bibajije impamvu uyu muyobozi w’Amerika atigeze avuga ku mutwe witwaje intwaro wa (FDLR), ugizwe ahanini n’abakomoka kubasize bagize uruhare muri Jenoside yakorewe Abatutsi mu 1994, ukaba kandi ugikomeje guhungabanya umutekano w’u Rwanda.

Umuvugizi wa Minisiteri y’ububanyi n’amahanga ya Leta zunze ubumwe za Amerika, Ned Price, yagarutse ku butumwa bwa Blinken avuga ko yagaragaje ko ashyigikiye byimazeyo gahunda z’akarere zirimo ubwunzi n’ibiganiro biyobowe na Angola n’umuryango w’Afurika y’iburasirazuba.

U Rwanda rukomeza ruvuga ko kugirango hakemurwe intandaro y’amakimbirane akomeje kugaragara mu Burasirazuba bwa RDC, hakwiye gukemurwa ibibazo by’umutwe wa FDLR ukiri ku butaka bwa DRC aho wakomeje guhungabanya umutekano w’u Rwanda ndetse no kuba leta ya Kinshasa yarananiwe gukemura ibibazo byo kwibasira abaturage bavuga ururimi rw’ikinyarwanda cyo kimwe nimpamvu nyamukuru yatumye havuka M23.

Mu cyumweru gishize, Perezida Kagame yavugiye mu Nteko Ishinga Amategeko y’u Rwanda ko umuryango mpuzamahanga umaze imyaka igera kuri mirongo itatu utabasha gukemura byimazeyo ibitera amakimbirane mu burasirazuba bwa Congo, harimo kunanirwa gukemura ikibazo cya FDLR, ndetse n’ubushobozi bwa leta ya DRC, mu gukemura amakimbirane biri mu byakomeje gukongeza ayo makimbirane.

Leta ya Kinshasa irashinjwa kandi gukangurira ibikorwa bishingiye ku moko byibasiye Abanyekongo bavuga ururimi rw’Ikinyarwanda, bazwi nka Rwandophones, ibi bikaba impamvu yatumye umutwe wa M23 ukomeza kurwanya ibyo wita ko bishobora kuzahinduka Jenoside igamije kwibasira abatutsi bo muri Congo.

Perezida wa DRC, Felix Antoine Tshisekedi, mu minsi ishize yahamagariye ibihumbi by’urubyiruko by’Abanyekongo kujya mu gisirikare kugira ngo barwanye icyo yise ‘igitero cy’u Rwanda’.

Ibi byafashwe nk’uburyo bugamije kongera ibikorwa byo kwibasira abatutsi bo muri Congo. Perezida Tshisekedi yanze kugirana ibiganiro na M23, ndetse guverinoma ye ishimangira ko uyu mutwe ari ‘umutwe w’iterabwoba.’

Ibikorwa by’akarere mu gukemura amakimbirane muri DRC biyobowe na EAC na ICGLR bikomeje gushyirwamo imbaraga.

Ni mugihe imikino yo gutungana intoki hagati y’ingabo za leta ya Congo FARDC na M23 nayo ikomeje byumwihariko ku bwicanyi buherutse kubera i Kishishe, mu ntara ya Rutshuru ku ya 29 Ugushyingo.

M23 ivuga ko ubwicanyi bwa Kishishe bwabaye urwitwazo n’igikoresho bugatangazwa kubera impamvu za politiki, uyu mutwe ugaragaza ko ubwo bwicanyi bwakozwe na PARECO, umwe mu mitwe myinshi yitwaje intwaro muri DRC usanzwe ufitanye ubufatanye na FARDC.

Umutwe wa M23 uvuga ko ibyabaye byakoreshejwe na guverinoma ya Congo mu rwego rwo kwanduza isura yawo.

Itangazo ryashyizwe ahagaragara na Perezida wa M23, Bertrand Bisimwa, rirashinja guverinoma ya DRC kuba yarirengagije ukuri, kugirango yegeke ubwo bwicanyi kuri uyu mutwe nyamara bwarakozwe n’ingabo za leta ya Congo zifatanyije n’imitwe yitwaje intwaro irimo FDLR, PARECO, Nyatura, APCLS na Mai Mai, ndetse n’abandi.